Site icon Stowarzyszenie Prawo na Drodze

Raport nt. straży miejskich

redakcja

Raport

nt. nadużyć straży gminnych (miejskich) w zakresie realizacji uprawnień wobec kierujących pojazdami oraz właścicieli (posiadaczy) pojazdów

 

Część I . Zakres uprawnień strażników gminnych (miejskich)

 1.      Systematyka uprawnienia strażników w zakresie kontroli ruchu drogowego

Straże gminne posiadają ograniczone uprawnienia do kontroli ruchu drogowego. Ograniczenia te mają charakter:

a)      terytorialny – przysługują jedynie na terenie gminy lub miasta,

b)      podmiotowy – dotyczą niektórych uczestników ruchu,

c)      przedmiotowy – dotyczą tylko niektórych zachowań zabronionych.

d)     kompetencyjny – przysługują jedynie strażnikom posiadającym uprawnienia.

Terytorialnie kontrola ruchu drogowego ogranicza się do gmin lub miastach, które utworzyły straż gminną (miejską).

Ograniczenia podmiotowe wynikają z faktu, iż strażnicy gminni (miejscy) mogą kontrolować jedynie tych uczestników ruchu, którzy naruszają przepisy ruchu drogowego. Z zakresu tego wyłączeni są szefowie i personel przedstawicielstw dyplomatycznych, urzędów konsularnych i misji specjalnych państw obcych oraz organizacji międzynarodowych, korzystających z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych lub konsularnych (art. 129 ust. 3 w zw. z art. 129e ust. 2 prd).

Przedmiotowy zakres uprawnień strażników gminnych ogranicza jedynie do kierujących, którzy:

1) nie stosują się do zakazu ruchu w obu kierunkach,

2) naruszają inne przepisy, które zostały  ujawnione i zarejestrowania przy użyciu urządzeń rejestrujących,

3) naruszają przepisy o zatrzymaniu lub postoju pojazdów.

Ponadto strażnicy gminni (miejscy) do czasu przybycia Policji są obowiązani do uniemożliwienia kierowania pojazdem osobie, co do której istnieje uzasadnione podejrzenie, że znajduje się ona w stanie nietrzeźwości lub w stanie po użyciu alkoholu albo środka działającego podobnie do alkoholu (art. 129f p.r.d.).

Ograniczenia kompetencyjne wynikają z faktu, iż kontrolę ruchu drogowego  mogą wykonywać jedynie strażnicy gminni (miejscy) posiadający odpowiednie upoważnienie wydane przez komendanta powiatowego (miejskiego, stołecznego) Policji (art. 129e ust. 1 prd). Upoważnienie to  potwierdza posiadanie kwalifikacji do wykonywania kontroli ruchu drogowego.

 

2. Uprawnienie do ujawniania naruszeń przy użyciu urządzeń rejestrujących

Przepis art. 129b ust. 4 prd nadaje funkcjonariuszom straży gminnym uprawnienie do dokonywania czynności z zakresu ruchu drogowego z użyciem urządzeń rejestrujących. Istnieje jednak szereg ograniczeń w stosowaniu przez straże gminne tego rodzaju urządzeń. Ograniczenia te wynikają już z samej definicji „urządzenia rejestrującego”. Dotyczą one ponadto czasu, miejsca oraz sposobu dokonywania pomiaru, a także rodzaju urządzeń rejestrujących (a właściwie sposobu ich mocowania).

a)      Ograniczenia wynikające z definicji urządzenia rejestrującego

Istnieje legalna definicja urządzenia rejestrującego utworzona na potrzeby i w celu wykonania ustawy prawo o ruchu drogowym. Art.  2 pkt 59  tej ustawy stanowi, iż :

„urządzenia są to stacjonarne, przenośne albo zainstalowane w pojeździe albo na statku powietrznym urządzenia ujawniające i zapisujące za pomocą technik utrwalania obrazów naruszenia przepisów ruchu drogowego przez kierujących pojazdami”.

Cechą istotną takich urządzeń jest  jednocześnie pełnienie dwóch funkcji:

Na obecnym stanie rozwoju techniki i w warunkach polskich, parametry określone w ustawie spełniają jedynie dwa rodzaje urządzeń:

 

b)     Ograniczenia co rodzaju urządzeń rejestrujących

Straże gminne mogą dokonywać czynności z zakresu kontroli ruchu drogowego jedynie  z użyciem urządzeń przenośnych  albo zainstalowanych w pojeździe, przy czym w czasie pracy urządzenia pojazd nie może znajdować się w ruchu.

Urządzenia do pomiarów prędkości pojazdów stacjonarne i przenośne nie różnią się między zasadą działania, lecz sposobem ich zamontowania (umocowania). Urządzenia rejestrujące mogą być montowane na masztach o konstrukcji stałej – wówczas mają one charakter urządzeń stacjonarnych. Te same urządzenia mogą tez być one umieszczane w kontenerach, na trójnogach lub w pojazdach – wówczas mają charakter urządzeń przenośnych.

Fotoradary. Powszechnie przyjmowana jest błędna wykładnia obowiązujących przepisów, rozszerzająca kompetencje straży gminnych, wedle której strażnicy mogą ujawniać wykroczenia drogowe za pomocą fotoradarów stacjonarnych. Otóż uprawnienie strażników do wykorzystywania tych urządzeń błędnie wywodzi się  z przepisu art. 129b ust. 3 pkt 3 p.o.r.d. oraz z zastrzeżenia zawartego in fine przepisu art. 129g ust 1 p.o.r.d. Przepis ten brzmi

[W ramach wykonywania kontroli ruchu drogowego w zakresie, o którym mowa w ust. 2, strażnicy gminni (miejscy) są upoważnieni do]:

używania urządzeń rejestrujących, z tym że w przypadku używania urządzenia zainstalowanego w pojeździe w czasie pracy urządzenia pojazd nie może znajdować się w ruchu.

Przyjmuje się, iż skoro użyty został ogólny termin „urządzenia rejestrujące” to chodzi w nim o wszystkie znane ustawie typy urządzeń rejestrujących, które wyliczone zostały w art. 2 pkt 59 p.o.r.d.:

– stacjonarne,

– przenośne,

– zainstalowane w pojeździe albo na statku powietrznym.

Przepis art. 129b ust. 3 zawiera normy kompetencyjne (określa uprawniena strażników do dokonywania określonych czynności w ramach kontroli drogowej), z których wynika, iż strażnicy gminni są uprawnieni do  dokonywania pomiarów urządzeniami rejestrującymi. Jednakże warunki dokonywania tych pomiarów określone zostały w ustępie 4 tego samego artykułu, zaś zgodnie z tym przepisem ujawnianie wykroczeń za pomocą stacjonarnych urządzeń rejestrujących nie należy do zakresu działania straży gminnych (miejskich).

Wobec powyższego, strażnicy gminni nie posiadają uprawnień do nakładania mandatów karnych oraz kierowania wniosków o ukaranie za wykroczenia ujawnione za pomocą fotoradarów stacjonarnych. Wnioski takie, jeśli są składane winny być oddalane na podstawie art. 5 § 1 pkt 9 Kodeksu postępowania, czyli z powodu braku skargi uprawnionego oskarżyciela.

Systemy kontroli przejazdu na czerwonym świetle. Systemy występują jedynie w wersji stacjonarnej (nie istnieją systemy przenośne ani też przystosowane do zainstalowania w pojeździe), stąd straże gminne w ramach kontroli drogowej mogą ujawniać jedynie wykroczenia niestosowania się do ograniczenia prędkości.

 

c)      Ograniczenia dotyczące czasu, miejsca i sposobu dokonywania pomiaru

Ograniczenia co do miejsca pomiaru wynikają przede wszystkim z ustawy, która określa, iż  strażnicy gminni (miejscy) mogą dokonywać kontroli ruchu drogowego z użyciem urządzeń rejestrujących na drogach gminnych, powiatowych i wojewódzkich oraz drogach krajowych w obszarze zabudowanym, z wyłączeniem autostrad i dróg ekspresowych. W kontroli tej wyłączone są drogo wewnętrzne.

Warunki lokalizacji, sposób oznakowania i dokonywania pomiarów przez urządzenia rejestrujące precyzyjnie określa § 8 rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 14 marca 2013 r.

1)   przenośne urządzenie rejestrujące albo pojazd z zainstalowanym w nim urządzeniem rejestrującym umieszcza się w widocznym miejscu drogi, w sposób niepowodujący dodatkowego utrudnienia w ruchu innym jego uczestnikom, ponad wynikający z ograniczeń w obowiązującej organizacji ruchu na tej drodze;

2)   przenośne urządzenie rejestrujące oraz pojazd z zainstalowanym w nim urządzeniem rejestrującym nie mogą być umieszczone:

a)  w odległości mniejszej niż 500 m od innego urządzenia rejestrującego zlokalizowanego na tej samej drodze i dokonującego pomiarów prędkości w tym samym kierunku ruchu, o ile na odcinku tym nie jest usytuowane skrzyżowanie,

b)  na drodze, na której jest zlokalizowane urządzenie, które ujawnia naruszenia przepisów ruchu drogowego na określonym odcinku drogi, dokonujące pomiaru w tym samym kierunku ruchu;

3)   odcinek lub miejsce wykonywania czynności jest oznakowane znakiem drogowym, zgodnie z przepisami o znakach i sygnałach drogowych oraz warunkach technicznych dla znaków, sygnałów drogowych, urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach.

Miejsce i czas dokonywania pomiarów musi być ponadto uzgodnione z komendantem powiatowym (miejskim, stołecznym) Policji (art. 129b ust. 4 prd).

 

3.  Uprawnienie do zatrzymania pojazdu oraz kontroli dokumentów

Art. 129b ust. 3 stanowi, iż w ramach wykonywania kontroli ruchu drogowego strażnicy gminni (miejscy) są upoważnieni do zatrzymania pojazdu, sprawdzania dokumentów wymaganych w związku z kierowaniem pojazdem i jego używaniem, legitymowania, sprawdzenia wykonania obowiązków związanych z nabyciem oraz zbyciem pojazdu oraz aktualizacji danych zamieszczonych w dowodzie rejestracyjnym.

Powyższe uprawnienia – praktycznie – możliwe są do realizowania jedynie w wobec kierującego, który nie zastosował się do zakazu ruchu w obu kierunkach oraz w stosunku do kierującego, który naruszył przepisy dotyczące zatrzymaniu lub postoju pojazdów – o ile sprawcę tego wykroczenia schwytano na gorącym uczynku lub bezpośrednio po jego popełnieniu.

W przypadku wykroczeń ujawnionych przy zastosowaniu urządzeń rejestrujących możliwość dokonania zatrzymania jest wyłączona (art. 128b ust. 3 pkt 1 prd), zaś pozostałe wykroczenia są poza zakresem działania straży gminnych.

 

4. Uprawnienie do nakładania mandatów karnych

Zakres kompetencji strażników gminnych do nakładania mandatów karnych określa rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie wykroczeń, za które strażnicy straży gminnych są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze  mandatu karnego. Zakres ten jest dość szeroki. W przedmiocie wykroczeń  przeciwko bezpieczeństwu  i porządkowi w komunikacji strażnicy mogą mandatować za następujące wykroczenia:

1)      nieoznaczenie przeszkody na drodze (art. 84 kw);

2)      dokonanie samowolnych zmian w infrastrukturze drogi (art. 85 kw);

3)      naruszenie zasad oznakowania dróg wewnętrznych (art. 85a kw);

4)      pojazd na drodze bez świateł i oświetlenia  (art. 88 kw);

5)      niedopełnienie obowiązku opieki nad małoletnim (art.89 kw);

6)      tamowanie lub utrudnianie ruchu (art. 91 kw);

7)      zanieczyszczanie drogi lub inne utrudnienie w ruchu (art. 91 kw);

8)      niezastosowanie się do znaku, sygnału lub polecenia uprawnionego, kierującego pojazdem (art. 92 kw);

9)      naruszenie ograniczenia prędkości (art. 92a kw);

10)  kierowanie pojazdem bez uprawnień (art. 94 kw);

11)  kierowanie pojazdem bez wymaganych dokumentów (art. 95 kw0;

12)  dopuszczanie do kierowania pojazdem osoby nieuprawnionej (art. 96 kw);

13)  naruszenie innych przepisów ustawy (art. 97 kw);

14)  uszkodzenie drogi i zniszczenie zasłon odśnieżnych (art. 99 kw);

15)  korzystanie z drogi w sposób nieuprawniony (art. 100 kw);

16)  uchylanie się od obowiązku oczyszczania drogi (art. 101 kw);

17)  uchylanie się od obowiązku utrzymania w należytym stanie zjazdów z dróg do nieruchomości m(art. 102 kw).

Większość z tych wykroczeń mogą popełnić kierujący lub właściciele (posiadacze) pojazdów. W praktyce skuteczne nałożenie przez strażnika gminnego mandatu za powyższe wykroczenia popełnione w ruchu drogowym będzie trudne lub nawet niemożliwe  w związku z brakiem kompetencji do zatrzymania pojazdu (poza przypadkami wyżej omówionymi).

 

4. Uprawnienia do legitymowania

Uprawnienia strażników miejskich do legitymowania wynikają przepisów z ustawy o strażach gminnych oraz wydanego na jej podstawie rozporządzenia wykonawczego a także z przepisów ustawy prawo o ruchu drogowym.

Ustawa   z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych  w art. 12 ust. 1 pkt 2 przyznaje strażnikom gminnym uprawnienie do legitymowania osób w uzasadnionych przypadkach w celu ustalenia ich tożsamości. Uprawnienie to doprecyzowane zostało w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 18 grudnia 2009 r. w sprawie zakresu i sposobu wykonywania przez strażników gminnych (miejskich) niektórych czynności.  Zgodnie z przepisem § 3 w/w rozporządzenia, strażnik ma jedynie prawo legitymowania osoby, gdy ustalenie jej tożsamości jest niezbędne do wykonania zadań określonych w art. 10 i 11 ustawy, w celu:

Ponadto przepisy ustawy prawo o ruchu drogowym przyznają strażnikom prawo do legitymowania osób, które są uczestnikami ruchu (art. 129b ust. 3 pkt 4 prd).

W zakresie działania strażników miejskich (zarówno podmiotowym, jak i przedmiotowym) nie mieści się zatem:

 

5. Uprawnienia do kierowania ruchem

Zgodnie z art. 5 ust. 1 prd „uczestnik ruchu i inna osoba znajdująca się na drodze są obowiązani stosować się do poleceń i sygnałów dawanych przez osoby kierujące ruchem lub uprawnione do jego kontroli”.

Polecenia takie – zgodnie z art. 6 ust 1 pkt 3c – może również wydawać strażnik gminny (miejski.

Uprawnienia do kierowania ruchem są często błędnie utożsamiane z uprawnieniami do dokonywania kontroli ruchu drogowego. Może to być przyczyną nadużyć ze strony funkcjonariuszy poszczególnych służb. Do sygnałów drogowych zalicza się bowiem m. in. sygnał oznaczający nakaz zatrzymania pojazdu. Nie chodzi tu jednak o zatrzymanie do kontroli drogowej. Sygnał ten oznacza dokładnie tyle samo, co czerwona sygnalizacja świetlna. Należy mieć na uwadze, że kierowanie ruchem drogowym odbywa się w określony sposób i w określonych warunkach. Zasady te ustala ustawa prawo o ruchu drogowym oraz rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia  6 lipca 2010 r. w sprawie kierowania ruchem drogowym.

Strażnik gminny podczas dawania poleceń i sygnałów w zakresie kierowania ruchem na drodze winien być wyposażony w kamizelkę barwy żółtej z elementami odblaskowymi oraz wyróżnikiem określającym formację, do której przynależy (§ 7 rozporządzenia).

 

5. Uprawnienia straży gminnych w stosunku do właścicieli i posiadaczy pojazdów

Nowelą z dnia 29 października 2010 r. o zmianie ustawy Prawo o ruchu drogowym (art. 129b ust. 3 pkt 7)  straż gmina została upoważniona do „żądania od właściciela lub posiadacza pojazdu wskazania komu powierzył pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie”. Nowy przepis nie stanowi jednak poszerzenia uprawnień strażników miejskich w zakresie kontroli ruchu drogowego.  Nie mieści się on bowiem ani w przedmiotowym, ani też w  podmiotowym zakresie tej kontroli, gdyż:

W związku z nowelizacją art. 129b p.r.d. straż miejska zaliczona została w poczet organów,  uprawnionych do żądania wskazania komu powierzył pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie, o których mowa w art. 78 ust. 4 p.r.d.  Zgodnie z tym przepisem, obowiązek właściciela ustaje, jeśli pojazd został użyty wbrew jego woli i wiedzy przez nieznaną osobę, czemu nie mógł zapobiec.

Ustawa z dnia 29 października 2010 r. znowelizowała również Kodeks wykroczeń, wprowadzając do niego nowe wykroczenie:

„Kto wbrew obowiązkowi nie wskaże na żądanie uprawnionego organu, komu powierzył pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie, podlega karze grzywny (art. 96 § 3 k.w.).

Wykroczenie to polega na odmowie udzielenia informacji o osobie, której został powierzony pojazd do kierowania lub używania.

Strażnicy straży gminnych zostali upoważnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za czyn określony w art. 96 § 3 Kodeksu wykroczeń. Nie są  jednak uprawnieni do kierowania wniosków o ukaranie o ten czyn. Tym samym nie są także uprawnieni do wykonywania funkcji oskarżyciela publicznego w w/w sprawach. Wykroczenie z art. 96 § 3 k.w. nie mieści się bowiem w zakresie kompetencji straży miejskiej do wykonywania kontroli ruchu drogowego, który został określony w  art. 129b ust. 2 pkt 1 i 2 prd.

 

6. Uprawnienie straży gminnych jako organu procesowego

Strażom gminnym – na mocy art. 17 § 3 kpw – przysługują uprawnienia oskarżyciela publicznego, gdy w zakresie swego działania w tym w trakcie prowadzonych czynności wyjaśniających ujawniły wykroczenia i wystąpiły z wnioskiem o ukaranie.

Straże gminne (miejskie) – jako organ procesowy – mogą zatem prowadzić czynności wyjaśniające  oraz kierować do sądu wnioski o ukaranie, o ile dane wykroczenie  należy do zakresu ich działania. Gdy chodzi o wykroczenia w ruchu drogowym, to zakres ten wyznacza art. 129b ust. 2 prd.

W ramach czynności wyjaśniających mają one prawo do powoływania biegłych oraz wzywania świadków, a także do nakładania kar porządkowych – zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia. Organem władnym do nakładania kar porządkowych jest komendant straży gminnej, zaś organem władnym do rozpatrywania środków odwoławczych (usprawiedliwień) od kar nałożonych przez komendanta jest wójt gminy, działając jako organ przełożony, o którym mowa w art. 51 § 2 kpw. Zażalenia na postanowienia wójta (burmistrza, prezydenta) o odmowie uchylenia kary porządkowej rozpatruje sąd właściwy do rozpoznania sprawy.

 

Część II. Stwierdzone nadużycia

 

1. Nieuprawnione wykorzystywanie monitoringu miejskiego w ramach kontroli ruchu drogowego

Kamery monitoringu miejskiego nie posiadają cech urządzenia rejestrującego – nie spełniają bowiem cech określonych w ustawie. Rejestrują one wszystkie zdarzenia – te  zgodne z prawem oraz te, które porządek prawny naruszają. Kwalifikacja tych zdarzeń pod kątem zgodności z prawem następuje ex post – przez funkcjonariusza obsługującego monitoring. Kamery nie mogą być zatem wykorzystywane przez straże gminne (miejskie) w ramach kontroli duchu drogowego

Stwierdza się, iż straże gminne m- pomimo braku podstaw prawnych – dokonują kontroli ruchu drogowego z wykorzystaniem kamer monitoringu miejskiego. Działania takie dostrzeżono m. in. w przypadku :

– Straży Miejskiej w Słupsku,

– Straży Miejskiej w Łodzi.

Straż Miejska w Słupsku nakłada mandaty za wykroczenie z art. 39 ust. 1 prd (niekorzystanie z pasów bezpieczeństwa podczas jazdy), które zarejestrowane zostały przez kamerę.

Dowód: autor raportu jest w posiadaniu wezwania z dnia 1 marca 2013 r. wystawionego przez Straż Miejską w Słupsku, zawierającego dane osobowe.

Straż Miejska w Łodzi na podstawie zapisów monitoringu miejskiego przy ul. Piotrkowskiej karała kierowców naruszających zakaz wjazdu n. Przy okazji jednej z kontroli okazało się, że system monitorowania nie posiadał atestów. Obecnie sieć monitoringu jest zdemontowana.

Dowód: http://lodz.gazeta.pl/lodz/1,35153,11486018,Monitoring_na_Piotrkowskiej__Polowa_mandatow_niewazna.html

2. Nieuprawniony wykorzystanie stacjonarnych systemów kontroli przejazdu na czerwony świetle

Systemy kontroli przejazdu na czerwonym świetle mają charakter urządzeń stacjonarnych – nie mogą być zatem wykorzystywane przez straże gminne (miejskie) w ramach kontroli ruchu drogowego. Pomimo braku kompetencji straże miejskie wykorzystają te urządzenia do kontroli ruchu drogowego na coraz szerszą skalę. Systemy takie obsługują m. in.:

– Straż Miejska w Jaśle (dowód: http://www.jaslo4u.pl/drogi-przejazd-na-czerwonym-swietle-newsy-jaslo-13650);

– Straż Miejska w Człuchowie (dowód: http://czluchow.naszemiasto.pl/tag/via-secura-w-czluchowie.html);

– Straż Miejska w Brzezinach (dowód: http://brzeziny.naszemiasto.pl/tag/straz-miejska-brzeziny.html);

– Straż Miejska w Ożarowie Mazowieckim (dowód: http://www.ozarow-mazowiecki.pl/komunikaty/via-secura);

– Straż Miejska w Rybniku (dowód: http://www.tr24.pl/aktualnosci/102/rybnik-stop-czerwone-swiatlo);

– Straż Miejska w Jeleniej Górze (dowód: http://jeleniagora.naszemiasto.pl/artykul/1629371,jelenia-gora-na-czerwonym-swietle-zlapano-juz-8-5-tys,id,t.html);

– Straż Miejska w Warszawie (dowód: http://wiadomosci.onet.pl/regionalne/warszawa/kolejne-superfotoradary-juz-lapia-kierowcow,1,5382260,wiadomosc.html).

 

3. Stosowanie stacjonarnych urządzeń rejestrujących naruszenia przekroczenia dozwolonej prędkości

W praktyce straże gminne wykorzystują na szeroką skalę fotoradary stacjonarne (ściślej mówiąc chodzi o tu o stacjonarne maszty fotoradarowe). Według przeprowadzonych szacunków jest ich obecnie w Polsce ok. 250. Urządzenia takie są m. in. na wykorzystaniu:

– Straży Gminnej w Słupsku (fotoradary w miejscowościach Redzikowo, Siemianice, Włynkówko,Głobino) – dowód: http://www.straz.gminaslupsk.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=55:kontrola-fotoradarowa&catid=36:kontrola-fotoradarowa&Itemid=50

– Straży Miejskiej w Tarczynie (fotoradar przy al. Krakowskiej). Dowód: http://www.miplo.pl/point.php?p=6olAKe6q

– Straży Miejskiej w Lublinie (dowód:  http://www.mmlublin.pl/432480/2012/11/21/sprawdz-gdzie-straz-miejska-umiescila-fotoradar-w-lublinie?category=naSygnale)

Straże gminne na szeroką skalę stosują postępowania mandatowe wobec kierujących pojazdami, których wykroczenia zostały zarejestrowane fotoradarami stacjonarnymi – do czego nie są uprawnione.

Straże gminne kierują też masowo  wnioski o ukaranie do  sądów o wykroczenia, które zostały zarejestrowane przy pomocy urządzeń stacjonarnych. Prezesi sądów  rejonowych z reguły wszczynają w tych przypadkach postępowania sądowe, a poszczególni sędziowie wydają na kierowców wyroki skazujące, chociaż wnioski te winny  być oddalane z powodu braku skargi uprawnionego oskarżyciela.

Dzieje się tak dlatego, iż znaczna część sędziów orzekających w polskich sądach zaprzestała stosowania wykładni obowiązującego prawa, poprzestając na stosowaniu orzecznictwa sądów wyższych instancji oraz wytycznych  formułowanych przez nadzór sądowy.

4. Nadużycia w zakresie prawa do legitymowania

Niektóre straże gminne uzurpują sobie prawo do legitymowania sprawców wykroczeń zarejestrowanych urządzeniem rejestrującym (fotoradarem) na podstawie oświadczeń właścicieli (posiadaczy) pojazdów, a odmowę przez właściciela pojazdu wskazania kierującego pojazdem  lub wskazanie przez niego nieprawdziwych danych na temat tej osoby, straże kwalifikują jako wykroczenie z art. 65 § 1 kw  i kierują do sądów wnioski o ukaranie z zarzutem  umyślnego wprowadza w błąd organu państwowego lub instytucji upoważnionej z mocy ustawy do legitymowania co do tożsamości osoby, która kierowała pojazdem.

Znamienne jest, że wspomniane straże, nie powołują się na przepisy o legitymowaniu wówczas, gdy zwracają się do właścicieli pojazdów o udostępnienie danych osobowych osób, które w danym dniu i miejscu kierowały ich pojazdem. Na wezwaniu do wskazania kierującego powoływany jest jako podstawa prawna art. 78 ust. 4 prd. Natomiast we wnioskach o ukaranie kierowanych przeciwko osobom, które wskazały nieprawdziwe dane osób tych osób, powołuje się jako podstawę naruszenia art.  65 § kw sankcjonujący zachowanie polegający na wprowadzeniu w błąd organu uprawnionego do legitymowania odnośnie danych osobowych.

Zakres tego zjawiska nie jest znany, ale prawdopodobnie liczba takich wniosków o ukaranie jest znacząca. Tego rodzaju praktyki stosuje m .in. Straż Gminna w Człuchowie.

5. Bezprawne wnioski o ukaranie za niewskazanie kierującego

Pomimo braku uprawnień do kierowania wniosków o ukaranie za wykroczenia z art. 96 § 3 Kodeksu wykroczeń (niewskazanie kierującego), a tym samym do wykonywania funkcji oskarżyciela publicznego w w/w sprawach, strażnicy gminni masowo kierują takie wnioski i występują w sądach w roli oskarżyciela publicznego.

Wykroczenie z art. 96 § 3 k.w. nie mieści się bowiem w zakresie kompetencji straży miejskiej do wykonywania kontroli ruchu drogowego, który został określony w  art. 129b ust. 2 pkt 1 i 2 prd.

Wśród straży, które dokonują powyższych naruszeń są m. in.:

– Straż Miejska w Warszawie (dowód: postanowienie Prezesa Sądu Rejonowego dla Warszawy Śródmieścia w Warszawie opublikowane pod adresem http://www.blogomotive.home.pl/blog/wp-content/uploads/2013/01/m426-01.jpg

– Straż Miejska w Słupsku (dowód: Wyrok Sądu Rejonowego w Słupsku z dnia 25 lipva 2012 r., sygn. XIV W 2737/12).

6. Nadużycia w zakresie nakładania kar porządkowych

Stałą praktyką niektórych straży gminnych jest wzywanie właścicieli do stawienia się w charakterze świadka w siedzibie straży. Należy jasno stwierdzić, iż straż gminna – jako organ prowadzący czynności wyjaśniające – ma prawo wezwać obywatela do złożenia wezwań w charakterze świadka. Zastrzeżenia budzi jednak sytuacja, gdy:

– wzywa się do osobistego stawiennictwa właściciela pojazdu, który udzieli już odpowiedzi na zapytanie o podanie danych osobowych osoby, której powierzony został pojazd do używania bądź kierowania;

– siedziba straży znajduje się kilkaset kilometrów od miejsca zamieszkania osoby wzywanej.

Analizując poszczególne przypadki dochodzi się do przekonania, że tego rodzaju wezwania mają często charakter represyjny i służą jedynie wywieraniu zemsty na osobie, która nie udziela straży gminnej jednoznacznej i wyczerpującej odpowiedzi na pytanie o wskazanie kierującego.

Straże gminne popełniają poważne nadużycia w związku z nakładaniem kar porządkowych. Chodzi o to, że środki zaskarżenia, o których mowa w art. 51  2 kpw rozpatruje zamiast wójta (burmistrza, prezydenta) komendant straży, czyli komendant straży rozpatruje odmownie środki zaskarżenia od decyzji wydanych przez samego siebie. Następnie na podstawie tytułów wykonawczych wydanych na podstawie takich nieprawomocnych orzeczeń prowadzone są postępowania egzekucyjne. Skala tego zjawiska nie jest znana. Niewątpliwie sytuacja takie mają miejsce w działalności Straży Gminnej w Człuchowie.

Dowód: Kara porządkowa nr KP1/838/2012 nałożona przez aplikant Martę  Błondek ze Straży Gminnej w Człuchowie  oraz  tytuł wykonawczy SGCZ.3161.6380.2012 z dnia 9 lipca 2012 r.

 

7. Niejasności i nieprawidłowości w zakresie dokonywania pomiarów prędkości

Urządzenia rejestrujące (fotoradary) działają automatycznie. Zadaniem strażnika jest jedynie doglądanie, czy urządzenie działa prawidłowo (zwykle jednak radarów nikt nie dogląda, a strażnik jedynie z daleka obserwuje czy nikt go nie kradnie bądź nie niszczy).

Dla uzyskania prawidłowego pomiaru rzeczą konieczną jest jednak prawidłowa instalacja urządzenia – zgodnie z instrukcją obsługi.  Istotne jest przede wszystkim prawidłowe ustalenie kąta (22 st.), wypoziomowanie urządzenia oraz ustawienie go w takim miejscu, aby wiązka promieniowania elektromagnetycznego nie napotykała na żadne przeszkody metalowe (np. metalowe płoty.), aby nie dochodziło do odbicia tej wiązki. Nieprawidłowa instalacja urządzenia może prowadzić do błędnych, w tym także zawyżonych wyników pomiaru lub do sytuacji przypisania określonego wyniku pomiaru innemu pojazdowi.

Jak wykazały obserwacje dokonane przez członków Stowarzyszenia Prawo na Drodze znaczna część strażników gminnych nie posiada umiejętności prawidłowego ustawienia radaru. W bardzo wielu przypadkach pomiary wykonywane są przez urządzenia nieprawidłowo zainstalowane.

Część staży gminnych – mając świadomość niskiego stanu przygotowania funkcjonariuszy do wykonywania pomiarów – zatrudnia do obsługi urządzeń prywatne firmy.

Dzieje się to za wiedzą i aprobatą Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Ministerstwo   opublikowało nawet Informacja dotycząca postępowania straży gminnych (miejskich) w zakresie korzystania z urządzeń samoczynnie ujawniających i rejestrujących naruszenia przepisów ruchu drogowego będących własnością podmiotów prywatnych.

Dowód: link do strony z publikacją w/w informacji http://www.msw.gov.pl/portal/pl/601/6836/Informacja_dotyczaca_postepowania_strazy_gminnych_miejskich_w_zakresie_korzystan.html

W informacji tej MSW nie wyraziło jednak poglądu, czy ustawienia fotoradaru może dokonać przedstawiciel prywatnej firmy. Wydaje się, iż nie wyraziło go, gdyż musiało by zaaprobować sytuację z prawnego punktu widzenia niedopuszczalną, a mianowicie, że pomiary dokonywane są de facto nie przez uprawnionych funkcjonariuszy straży gminnych, lecz przez podmioty nieuprawnione.

Zdarzają się ponadto przypadki, że pracownicy prywatnych firm składają pozwy sądowe przeciwko członkom Stowarzyszenia Prawo na Drodze, którzy monitorując działania straży gminnych, filmują te osoby!!

Opisywany w tym punkcie problem jest w trakcie naszego badania. O dokonanych ustaleniach będziemy informować opinię publiczną na naszej stronie internetowej www.prawonadrodze.org.pl

 

8. Nadużycia w zakresie postępowania mandatowego

Jednym z najpoważniejszych nadużyć straży gminnych miejskich jest stosowanie postępowania mandatowego w sytuacjach, gdy jest ono niedopuszczalne.
Zgodnie z art. 97 § 1 pkt. 3 k.p.w. mandat za wykroczenia ujawnione za pomocą przyrządu kontrolno-pomiarowego lub urządzenia rejestrującego można nałożyć tylko wówczas, gdy nie zachodzi wątpliwość co do sprawcy czynu. W przypadku, gdy takie wątpliwości zachodzą, sankcję za wykroczenie może nałożyć tylko sąd. Tymczasem straże gminne na szeroką skalę nakładają grzywny w trybie postępowania mandatowego na osoby w sytuacjach, gdy takie wątpliwości zachodzą. Jest bowiem regułą, iż zdjęcia z fotoradaru wykonywane są albo od tyłu, albo bez zastosowania lampy błyskowej – po to, aby nie był na nim widoczny wizerunek kierującego. W takich przypadkach mandaty nakładane są na każdego kto przyzna się do tego czynu, bez dochodzenia, kto był rzeczywistym jego sprawcą. mandatami karnymi karane są bardzo często osoby podstawione, które świadczą rzeczywistym sprawcom wykroczeń  przysługę koleżeńską, bądź też po prostu, które odpłatnie przyjmują punkty karne na swoje konto.

Proceder ten jest powszechny i jawny. Wystarczy wrzucić na wyszukiwarce hasło: „kupię punkty karne” lub „sprzedam punkty karne” – i już wyświetla się setki rekordów zawierających kontakty do takich osób.

Dowód:

http://forum.poranny.pl/kupie-punkty-karne-t88323/

http://www.lagata.pl/topic/22274-sprzedam-punkty-karne/

http://www.oglaszamy24.pl/szukaj/ogloszenia/punkty-karne

http://forum.dziennikwschodni.pl/sprzedam-punkty-karne-opolskie-t58819/

 

9. Nadużycia polegające na wykorzystywaniu nielegalnych fotoradarów

Fotoradar może został zainstalowany w pasie drogowym za zezwoleniem właściwego organu administracji publicznej. Jak się okazuje, mogą mieć miejsce sytuacje, gdy straż miejska użytkuje fotoradar zainstalowany nielegalnie. Stowarzyszenie Prawo na Drodze ujawniło jedną taką sytuację (Straż Miejska w Debrznie), ale takich przypadków może być więcej.

Dowód: decyzja Wojewody Pomorskiego o sunięciu nielegalnych fotoradarów w Cierzniach i Uniechowie https://prawonadrodze.org.pl/pismo-wojewody-pomorskiego/

 

III. Wnioski

Niniejszy raport nie ma charakteru całościowego. Możliwości działania Stowarzyszenia Prawo na Drodze, którego działalność finansowana jest jedynie ze składek członkowskich, nie są zbyt duże. Jednakże już to, co zdołaliśmy ujawnić i przeanalizować świadczy, iż skala nadużyć w działalności straży gminnych w zakresie kontroli ruchu drogowego jest porażająca. Ze smutkiem wyrażamy także opinię, iż działalność ta nie jest w sposób prawidłowy nadzorowana przez upoważnione do tego instytucje publiczne.

Mamy nadzieję, że niniejszy raport stanie się pomocny dla instytucji, które ponoszą odpowiedzialność za prawidłowe funkcjonowanie straży gminnych.

Za pół roku opublikujemy kolejny raport, w którym uwzględnione zostaną także nieprawidłowości w nadzorze nad działalnością straży gminnych w Polsce.

 

Prof. dr hab. Artur Mezglewski

Prezes Zarządu Stowarzyszenia Prawo na Drodze

 

Lublin, 29 marca 2013 r.

Share on Facebook
Tweet
Save
Exit mobile version