Artur Mezglewski
Używanie przez strażników miejskich laserowych mierników prędkości typu TruCAM jest kolejnym przykładem braku publicznego nadzoru nad tą instytucją. Straż miejska jest uprawniona do kontroli prędkości jedynie przy użyciu urządzeń rejestrujących, a TruCAM takim urządzeniem nie jest.
Część I. Teoretyczna
1. Co to jest LTI 20/20 TruCAM i na jakiej zasadzie działa?
TruCAM to kompaktowe urządzenie wielofunkcyjne, służące do pomiaru prędkości oraz odległości w ruchu drogowym. Jego działanie opiera się na emisji promieniowania laserowego. Urządzenie mierzy czas odbitych od pojazdu impulsów i na tej podstawie dokonuje pomiaru odległości do pojazdu. Na podstawie serii takich pomiarów odległości oraz pomiaru czasu pomiędzy tymi pomiarami – oblicza prędkość danego pojazdu
TruCAM
TruCAM wyposażony jest w wewnętrzną kamerę cyfrową oraz komputer wewnętrzny – co umożliwia podgląd bieżącego obrazu, wyświetlanie aktualnej daty i czasu, a także wykonywanie zdjęć pojazdów, których prędkość jest mierzona. Zainstalowana w urządzeniu lampa błyskowa umożliwia wykonywanie zdjęć także w nocy. Zarejestrowane obrazy zapisywane są w pamięci komputera. Istnieje również możliwość transmisji zarejestrowanych danych na nośniki zewnętrzne.
2. Dane dotyczące producenta oraz importera urządzenia TruCAM
Producentem urządzenie LTI 20/20 TruCAM jest Laser Technology Inc. z siedzibą w miejscowości Centennial przy ul. Tuscon Way w stanie Colorado (USA), zaś importerem polska firma Safety Camera Systems Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie przy ul. Jeżewskiego 5b lok. 30.
Firma Safety Camera Systems była również wnioskodawcą w postępowaniu przed Głównym Urzędem Miar o zatwierdzenie typu urządzenia LTI 20/20 TruCAM – w ramach prawnej kontroli metrologicznej.
3. Czy TruCAM jest urządzeniem rejestrującym w rozumieniu przepisów prawa o ruchu drogowym?
a. Informacje techniczne
TruCAM może pracować w dwóch trybach: manualnym i automatycznym. Pracując w trybie manualnym – każdy pomiar lub seria pomiarów inicjowane są przez operatora (operator może obsługiwać urządzenie w trybie zdalnym).
Gdy włączony jest tryb automatyczny TruCAM wykonuje serię pomiarów z automatyczną rejestracją danych. Istnieje możliwość zaprogramowania urządzenia TruCAM na rejestrowanie prędkości pojazdów w zależności od wyznaczonego progu prędkości.
b) Informacje wynikające z decyzji GUM o zatwierdzeniu typu
GUM wydał jedną wspólną decyzję o zatwierdzeniu typu dla całej grupy produktów firmy LTI, a mianowicie objął jedną wspólną decyzją następujące urządzenia:
– LTI 20/20 TruSpeed 100;
– LTI 20/20 TruSpeed 100 LR;
– LTI 20/20 TruSpeed 100 DC;
– LTI 20/20 TruSpeed 100 LR DC;
– LTI 20/20 TruCAM.
Niestety GUM nie klasyfikuję mierników prędkości według terminologii przyjętej w ruchu drogowym (urządzenia rejestrujące, ręczne mierniki prędkości), ale przyjmuje swoją klasyfikację dla urządzeń pomiarowych w ruchu drogowym, dzieląc je na urządzenia: radarowe i laserowe. Z kolei termin „urządzenia rejestrujące” GUM odnosi do urządzeń typu tachografy i taxometry.
Zatem w decyzji GUM o zatwierdzeniu typu jest mowa po prostu o urządzeniach laserowych.
Odnosząc się zaś do treści decyzji Prezesa GUM z dnia 24 grudnia 2009 r. nr ZT 120/2009 można dojść do niejednoznacznych wniosków. W decyzji tej Prezes GUM, odnosząc się do zbiorczo do wszystkich zatwierdzanych typów urządzeń, stwierdził m. in., że:
„Przyrządy przeznaczone są do pracy w trybie ręcznym, w którym każdy pomiar lub seria pomiarów inicjowane są przez operatora, po wykonaniu których następuje wyświetlenie oraz zapis w pamięci danych o ostatnim poprawnie wykonanym pomiarze prędkości.”
Jednakże w akapicie kolejnym, odnoszącym się już tylko do urządzenia TruCAM, Prezes GUM stwierdził, iż :
„Przyrządy te mogą również pracować w trybie automatycznym, w którym wykonywana jest seria pomiarów z automatyczną rejestracją powyższych danych”.
Z powyższych informacji wynika zatem, że urządzenie TruCAM jest laserowym ręcznym miernikiem prędkości z opcją dokonywania pomiarów automatycznych – typowych dla urządzeń rejestrujących w rozumieniu przepisów ustawy Prawo o ruchu drogowym. Praktycznie zaś warianty użycia urządzenia mogą być następujące:
I. Tryb manualny:
a) urządzenie używane „z ręki”
b) używanie umieszczone na statywie i sterowane przez operatora w sposób zdalny
II. Tryb automatyczny (tylko ma statywie).
4. Czy strażnicy gminni (miejscy) mogą używać urządzenia TruCAM?
Nie ulega żadnej wątpliwości, że strażnicy nie mogą używać urządzenia TruCAM w trybie manualnym: ani „z ręki”, ani sterując nim zdalnie. Urządzenie TruCAM wykorzystywane w tym trybie posiada bowiem niewątpliwie cechy ręcznego miernika prędkości. Tymczasem straż gminna jest uprawniona jedynie do korzystania z urządzeń rejestrujących. Każdy strażnik, który wykorzystuje TruCAM-a w trybie manualnym popełnia przestępstwo z art. 231 kk, polegające na przekroczeniu uprawnień.
W literaturze przedmiotu jest natomiast rzeczą sporną, czy strażnicy gminni mogą używać urządzenia TruCAM w trybie automatycznym. Wydaje się, że nie mogą. Za takim poglądem przemawiają następujące argumenty:
a) TruCAM nie jest urządzeniem rejestrującym, a jedynie ręcznym miernikiem prędkości z opcją dokonywania pomiarów automatycznych.
b) Nikt nie jest w stanie stwierdzić w jakim trybie dokonano danego pomiaru – w trybie manualnym, czy w trybie automatycznym. Stanowiło by to pole do ogromnych nadużyć – a już sama możliwość takich nadużyć (połączona z całkowitym brakiem publicznego nadzoru nad działalnością straży gminnych) byłaby niedopuszczalna w kontekście respektowania konstytucyjnej zasady demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji) oraz zasady praworządności (art. 7 Konstytucji).
Wnioski:
1) Strażnik gminny (miejski) z całą pewnością nie jest uprawniony do używania w ramach kontroli ruchu drogowego urządzenia TruCAM w trybie manualnym, w tym za pośrednictwem urządzenia zdalnie sterującego. Czyn taki niewątpliwie stanowi przestępstwo z art. 231 kk.
2) W mojej opinii strażnik gminny również popełnia przestępstwo z art. 231 kk, używają urządzenia TruCam w trybie automatycznym. TruCam nie jest bowiem urządzeniem rejestrującym, a jedynie ręcznym miernikiem prędkości z opcją automatycznego dokonywania pomiarów.
Część II Urządzenia TruCAM w użyciu straży gminnych
Urządzenia LTI 20/20 TruCAM są coraz powszechniej stosowane przez straże gminne (miejskie). Urządzenia takie posiadają m. in.:
1) Straż Miejska w Krośnie Odrzańskim,
2) Straż Miejska w Bydgoszczy;
3) Straż Miejska w Jeleniej Górze;
4) Straż Miejska w Radomiu;
5) Straż Gminna w Malechowie;
6) Straż Gminna w Ustce;
7) Straż Gminna w Trzebnicy;
8) Straż Miejska w Bochni;
9) Straż Miejska w Gościnie;
10) Straż Gminna w Dobrej;
11) Straż Gminna w Dygowie;
12) Straż Miejska w Konstancinie-Jeziornej;
Nie w każdym przypadku da się jednoznacznie stwierdzić tryb pracy urządzenia TruCam. Uwaga ta dotyczy przypadków, gdy urządzenie jest umieszczone na statywie. Nie ulega jednak wątpliwości, że strażnicy gminni używają TruCAM-ów, dokonując pomiarów „z ręki”. Oto przykłady:
Oto materiał zarejestrowany w Bydgoszczy:
A tutaj również Bydgoszcz (Emil Łowca Fotoradarów 4,19 nn):
A tutaj Straż Miejska w Jeleniej Górze:
http://www.youtube.com/watch?v=Za-6R8l_Fdc
III. Stanowisko SPnD
Prokuratura niestety nie reaguje w sposób właściwy na zawiadomienia o popełnieniu przestępstw przez strażników – jeśli w zawiadomieniu nie wskaże się konkretnego przypadku i konkretnego naruszenia.
W dniu wczorajszym na adres Stowarzyszenia napłynęła jednak dokumentacja przesłana przez jednego z kierujących, który został wezwany do zapłacenia mandatu karnego, a podstawą do jego zapłacenia jest raport z urządzenia TruCAM. Operatorem tego urządzenia była Straż Miejska w Radomiu.
Stowarzyszenie Prawo na Drodze złoży zatem w dniu jutrzejszym zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez funkcjonariusza SM w Radomiu. Zawiadomiona zostanie radomska prokuratura oraz mazowiecka KWP w Radomiu. O nieprawidłowych praktykach radomskiej straży powiadomiony zostanie również Prezes Sądu Okręgowego w Radomiu. Należało by chyba też powiadomić Rzecznika Praw Obywatelskich.
