Osoby niepełnosprawne korzystają z wielu ułatwień w poruszaniu się samochodami po drogach, gdyż ze względu na znaczne ograniczenia ruchowe istnieje konieczność zapewnienia tej grupie możliwości aktywnego uczestniczenia w życiu społecznym, w tym korzystania z samochodu i parkowania go jak najbliżej miejsca docelowego. Uprawnienia te są określone w art. 8 Ustawy Prawo o ruchu drogowym i polegają na możliwości niestosowania się do niektórych znaków zakazu, chyba, że pod nimi umieszczona jest tabliczka z napisem „Dotyczy także” i symbolem osoby niepełnosprawnej. Dla osób niepełnosprawnych wyznacza się też specjalne miejsca postojowe, a ich oznakowanie jest ściśle określone przepisami.
Niestety, zarządcy dróg kierują się niesamowitą kreatywnością w wymyślaniu własnych wzorów oznakowań, które nijak mają się do prawnych wymogów. Choć nie pochwalamy zajmowania miejsca niepełnosprawnym, nawet na źle oznakowanych miejscach, musimy stwierdzić, że postój w nieprawidłowo oznakowanym stanowisku bez karty parkingowej osoby niepełnosprawnej nie może stanowić podstawy do ukarania. Dlatego tak ważne jest, aby w tym zakresie ze szczególną staranności realizować zapisy aktów normatywnych.
1. Podstawy prawne oznakowania miejsc dla niepełnosprawnych
Kwestię oznakowania poziomego miejsc postojowych dla osób niepełnosprawnych na drogach publicznych reguluje Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach (Dz.U. 2003 nr 220 poz. 2181), zwanego dalej „Rozporządzeniem”.
W Załączniku nr 1 do niniejszego rozporządzenia w punkcie 5.2.18 określono, że miejsca postojowe dla osób niepełnosprawnych wyznacza się poprzez oznakowanie znakiem pionowym D-18a z umieszczoną pod nim tabliczką T-29.
W Załączniku nr 2 do ww. Rozporządzenia w punkcie 5.2 określono grupę tzw. znaków uzupełniających, czyli stanowiących dopełnienie, dookreślenie innych znaków, w związku z czym nie mogą one występować samodzielnie. Jednym z takich znaków jest P-24 „Symbol osoby niepełnosprawnej”.
Istotną częścią wyrażenia powyżej wskazanego punktu jest zwrot „oznakowania stanowiska postojowego”. Zgodnie z treścią punktu 5.2.4 Załącznika nr 2 do Rozporządzenia stanowiska postojowe wyznacza się za pomocą znaków poziomych P-18 „miejsce postojowe”, P-19 „pas postojowy” lub P-20 „koperta”. Dla wydzielenia konkretnego miejsca postojowego dla osób niepełnosprawnych mają zastosowanie tylko dwa z nich – P-18 lub P-20. Sposób takiego oznakowania przedstawiono na rysunku 5.2.9.3 Załącznika nr 2:
2. Zmiana stanu prawnego od dnia 8 października 2015 r.
W dniu 03-07-2015 r. ogłoszone zostało Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 3 lipca 2015 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach (Dz.U. 2015 poz. 1314), które weszło w życie z dniem 2015-10-08. Jedną ze zmian nim dokonanych była korekta pierwszego akapitu punktu 5.2.4 „Linie wyznaczające stanowiska postojowe”, który otrzymał brzmienie:
„Znak P-18 „stanowisko postojowe”(rys. 5.2.4.1) stosuje się w celu wyznaczenia miejsc postoju na części jezdni i chodnika oraz na wydzielonych parkingach bez ustalonych konstrukcyjnie stanowisk. Na obszarach, gdzie wyznacza się miejsca postojowe, należy przewidzieć stanowiska przeznaczone dla pojazdów osób niepełnosprawnych. Stanowiska postojowe dla pojazdów osób niepełnosprawnych powinny mieć nawierzchnię barwy niebieskiej.”
Dalej zmieniono też treść pierwszego akapitu punktu 5.2.9.2 „Symbol osoby niepełnosprawnej”:
„Znak P-24 „miejsce dla pojazdu osoby niepełnosprawnej” (rys. 5.2.9.2) stosuje się do oznakowania stanowiska postojowego przeznaczonego dla osób, o których mowa w art. 8 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. − Prawo o ruchu drogowym. Znak P-24 umieszcza się na nawierzchni barwy niebieskiej.”
Z treści ww. nowej regulacji wynika w sposób oczywisty, że obowiązek naniesienia koloru niebieskiego dotyczy całego obszaru stanowiska postojowego wyznaczonego dla uprawnionej osoby niepełnosprawnej o obniżonej sprawności ruchowej lub dla kierującego pojazdem przewożącego taką osobę.
3. Stan rzeczywisty
Mimo, że od wprowadzonych w 2015 r. zmian mijają już prawie dwa lata, wciąż olbrzymia część miejsc jest oznakowana w sposób albo określony nieobowiązującym już brzmieniem przepisów, albo – najczęściej – lokalnej modyfikacji oznakowania, zależną od humoru i subiektywnego poczucia estetyki zarządcy drogi. Dlatego często widać brak oznakowania (np. oznakowanie pionowe wyłącznie w formie umieszczenia tabliczki T-29) lub własne wzory znaków pionowych – białe kwadraty zamiast „niebieskich kopert” czy umieszczanie symbolu P-24 na niebieskim tle, bez naniesienia tej barwy na obszar całego stanowiska postojowego.
