Straże gminne nadużywały swoich uprawnień wobec właścicieli pojazdów

Artur Mezglewski

Straże gminne (miejskie) mają prawo żadać od właścicieli pojazdów informacji komu powierzony został pojazd w określonym czasie. Do grudnia 2010 r. nie miały jednak uprawnień do kierowania wniosków o ukaranie przeciwko właścicielom, którzy nie wywiązują się z tego obowiązku. Straże miejskie z miejscowości „radarowych” przekraczali jednak swoje uprawnienia i wnioski takie sporządzały. Część sądów rejonwych na podstawie takich wniosków wszczynała postępowania oraz wydawała wyroki skazujące. Działo się tak pomimo klarownego stanowiska Sądu Najwyższego, iż w tego rodzaju przypadkach zachodzi negatywna przesłanka procesowa w postaci braku skargi pochodzącej od uprawnionego oskarżyrzciela.

 

1.      Podstawa prawna do pełnienia funkcji oskarżyciela

Straż gminna (miejska)  – na mocy art. 17 § 3 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia – może pełnić funkcję oskarżyciela publicznego w sprawach o wykroczenia, a tym samym jest uprawniona do sporządzenia wniosku o ukaranie (aktu oskarżenia ) do sądu.

Uprawnienie to przysługuje straży gminnej (miejskiej) jedynie wówczas, gdy ujawniła wykroczenie w zakresie swego działania, a więc jedynie w granicach powierzonych jej kompetencji i jedynie wówczas, gdy to ona właśnie wykroczenie wykryła.

W tego rodzaju przypadkach strażnicy gminni występują w sądzie jako oskarżyciele publiczni zamiast Policji i pełnią w procesie wszystkie funkcje, jakie z zasady realizowane są przez policjantów.

2.      Ograniczenia w pełnieniu funkcji oskarzyciela

Straż gminna może kierować wnioski o ukaranie do sądu tylko i wyłącznie w zakresie swego działania, a więc jedynie w przypadkach, które określa ustawa. Ten zakres działania jest w ustawie ograniczony podmiotowo i przedmiotowo.

            Jest ograniczony podmiotowo – tzn. że uprawnienia te dotyczą jedynie określonych kategorii osób.

         Jest ograniczony przedmiotowo – tzn. że uprawnienia te mogą być realizowane jedynie w określonych prawem sytuacjach.

Zarówno podmiotowy jak i przedmiotowy zakres działania straży gminnych określony został w art. 129b ustawy prawo o ruchu drogowym.

3.      Zakres podmiotowy

W zakresie wykroczeń przeciwko bezpieczeństwu i porządkowi w komunikacji strażnicy gminni (miejscy) są uprawnieni do wykonywania kontroli ruchu drogowego, a tym samym do kierowania wniosków o ukaranie, jedynie wobec:

a)      kierujących pojazdami

b)       uczestników ruchu

4.      Zakres przedmiotowy

Zakres przedmiotowy był już omawiany w jednym z wcześniejszych artykułów.

https://prawonadrodze.org.pl/index.php/archives/795

W tym miejscu jedynie przypomnimy, że straż gminna jest uprawniona do kierowania wniosków o ukaranie wobec kierujących pojazdami, którzy nie stosują się do zakazu ruchu w obu kierunkach oraz w przypadku ujawnienia i zarejestrowania wykroczenia przy użyciu urządzenia rejestrującego (np. radaru).

Ponadto straż gminna może stosować właściwe środki prawne wobec uczestników ruchu drogowego naruszających przepisy o zatrzymaniu lub postoju pojazdów, ruchu motorowerów, rowerów, wózków rowerowych, pojazdów zaprzęgowych oraz o jeździe wierzchem lub pędzeniu zwierząt, a także ruchu pieszych.

5.      Uprawnienie do żądania wskazania komu został powierzony pojazd

Zgodnie z art. 129b ust. 3 pkt 7) strażnicy gminni (miejscy) posiadają uprawnienie do żądania od właściciela lub posiadacza pojazdu wskazania komu powierzył pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie.

Świadoma odmowa wskazanie przez właściciela lub posiadacza pojazdu osoby, której powierzony został pojazd do używania bądź kierowania w określonym czasie, stanowi ponadto wykroczenie określone w art. 96 § 3 Kodeksu wykroczeń, za które wymierzona może zostać kara grzywny.

6.      Stanowisko Sądu Najwyższego

Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 30 września 2010 r. (I KZP 15/10) wyraził pogląd, iż:

„Straż gminna nie jest uprawniona do złożenia wniosku o ukaranie (…) wobec posiadacza pojazdu, który nie wykonał obowiązku wskazania, komu go powierzył do używania w oznaczonym czasie. Zakres tego uprawnienia w sprawach o wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu i porządkowi w komunikacji w związku z naruszeniem konkretnych przepisów ruchu drogowego został ograniczony w art. 129b ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy Prawo drogowe do kierującego pojazdem albo innego uczestnika ruchu”.

7.      Prawidłowa reakcja sądu na wniosek straży gminnej o ukaranie właściciela pojazdu

W przypadku złożenia przez straż gminną wniosku o ukaranie z art. 93 § 3 KPW sąd winien wniosek oddalić oraz odmówić wszczęcia postępowania z powodu braku skargi pochodzącej od uprawnionego oskarżyciela.

Gdyby jednak – z powodu jakiegoś niedopatrzenia – postępowanie zostało wszczęte, po ujawnieniu się wskazanej okoliczności, postępowanie to winno zostać umorzone, gdyż w analizowanym przypadku mamy do czynienia z bezwzględną przyczyną odwoławczą wynikająca  z art. 104 § 1 pkt 7 KPW w zw. z art. 5 § 1 pkt. 9 KPW 

8.      Praktyka

W praktyce straże gminne dość często przekraczały swoje uprawnienia i kierowały do sądów wnioski o ukaranie przeciwko właścicielom pojazdów art. 93 § 3 KPW. W zaistniałych przypadkach sądy rejonowe zachowywały się niejednolicie: jedne odmawiały wszczęcia postępowania, a inne takie postępowania wszczynają, a następnie wydają wyroki nakazowe, skazujące właścicieli pojazdów na dość wysokie kary grzywny. Takich przypadków w skali kraju było sporo.

Ponieważ mamy tutaj do czynienia z przypadkami zaistnienia ujemnej przesłanki procesowej, wszystkie wyroki skazujące  – nawet jeśli były prawomocne – podlegały uchyleniu w trybie nadzwyczajnego środka zaskarżenia (kasacji).

9.      Przykład

Pomimo braku uprawnień strażnicy gminni na szeroką skalę nakładali mandaty na osoby, które odmówiły wskazania osoby, której powierzyły pojazd oraz – miast przekzywac te sprawy Policji – same kierowały wnioski o ukaranie do sądów.

W kilku przypadkach przeciko strażnikom stosującym te praktyki wszczęte zostały postępownaia karne.

http://nasygnale.pl/kat,1025341,title,Wlepiali-mandaty-na-prawo-i-lewo-Teraz-stana-przed-sadem,wid,14241496,wiadomosc.html?_ticrsn=5&ticaid=6e4eb

http://www.poranny.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20120211/BIALYSTOK/240053754

Ten wpis został opublikowany w kategorii Straż gminna (miejska) i oznaczony tagami , , , , , . Dodaj zakładkę do bezpośredniego odnośnika.

3 odpowiedzi na Straże gminne nadużywały swoich uprawnień wobec właścicieli pojazdów

  1. Andrzej pisze:

    Witam

    Jako że nie mam kontaktu do Pana Artura chciałem tylko poinformować że sąd rejonowy utrzymał wyrok sądu w Grójcu i podważył wyrok sądu najwyższego uznając że straz miejska może kierować takie wnioski o ukaranie, przy czym kara plus koszta sądowe osiągneły kwote około 1 tys zł przy początkowych 500zł mandatu

    Na tym prawdopodobnie się sprawa skończy bo brak pomysłu co z tym dalej zrobić

    Pozdrawiam i dziękuje za pomoc

  2. ansu pisze:

    FUNKCJONARIUSZE STRAŻY MIEJSKIEJ PRZEKROCZYLI SWOJE UPRAWNIENIA I NAKŁADALI MANDATY KARNE
    http://www.zielona-gora.po.gov.pl/index.php?id=3&ida=7873

    • redakcja pisze:

      Ale wobec sędziów, którzy skazywali pokrzywdzonych na podstawie wniosków składanych przez nieumocowane Straże Miejskie żadnych konsekwencji nie przewiduje się?…

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *